Wydawca treści
Polskie lasy
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,2 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju zwiększyła się z 21 proc. w roku 1945 do 29,2 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2011 powierzchnia lasów zwiększyła się o 388 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości", zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt.
Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 55 proc. powierzchni lasów zajmują bory. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane. Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi – niewiele ponad 3 proc.
W latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc.
Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 64,3 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 57,7 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników.
W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur – dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby.
W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do prawie 1,85 mln ha.
Raporty o stanie lasów w Polsce
Najnowsze aktualności
Naukowo w Spale
Naukowo w Spale
W dniu 27 czerwca 2022 roku miał miejsce wykład oraz zajęcia terenowe obejmujące zagadnienia dotyczące „Szaty roślinnej Nadleśnictwa Spała w perspektywie zmian klimatycznych”. Zajęcia zorganizowało Nadleśnictwo Spała we współpracy z miejscowym kołem Polskiego Towarzystwa Leśnego. Całość prowadził dr hab. Marcin Kiedrzyński z Katedry Biogeografii, Paleoekologii i Ochrony Przyrody Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.
W ramach wykładu została przedstawiona geneza i specyfika szaty roślinnej Lasów Spalskich, a także uwarunkowania ekologiczne mające wpływ na kształtowanie i przemiany miejscowej flory. Zaprezentowane zostały również prawdopodobne warianty przekształceń zbiorowisk roślinnych ze względu na zmiany klimatyczne w perspektywie najbliższych kilkudziesięciu lat. Przewidywane kierunki zmian wskazują na stopniowe zwiększanie udziału dębu bezszypułkowego w miejscowych drzewostanach przy jednoczesnym ustępowaniu takich gatunków jak sosna pospolita i świerk pospolity, a w dalszej perspektywie również buk i jodła. Ciekawym zagadnieniem było omówienie tematyki związanej z miejscami (tzw. refugia), gdzie przemiany roślinności i ustępowanie gatunków postępują znacznie wolniej, a także istnieje prawdopodobieństwo zachowania roślinności w lokalnych wariantach mimo zachodzących wokół zmian. Podczas zajęć w terenie uczestnicy byli w miejscu występowania rosiczki okrągłolistnej (Drosera rotundifolia) oraz żurawiny błotnej (Vaccinium oxycoccos) i wełnianki pochwowatej (Eriophorum vaginatum). Następnie oglądano płat roślinności charakterystyczny dla dąbrowy świetlistej Potentillo albae-Quercetum, gdzie udało się znaleźć m.in. miodownika melisowatego (Melittis melissophyllum), kosmatkę gajową (Luzula luzuloides), zerwę kłosową (Phyteuma spicatum) i dzwonek brzoskwiniolistny. Na koniec zajęć uczestnicy odwiedzili jedyne znane w Lasach Spalskich stanowisko pluskwicy europejskiej (Cimicifuga europaea), gatunku reliktowego związanego z dawnymi lasami liściastymi. W pobliżu stanowiska pluskwicy udało się również zobaczyć kwitnącą lilię złotogłów (Lilium martagon), pierwiosnkę lekarską (Primula veris) i fiołka przedziwnego (Viola mirabilis).
W zajęciach wzięło udział 19 pracowników Nadleśnictwa Spała.
Tekst i zdj.: Radosław Trzciński
